روز دوشنبه، تعلیق فعالیت پژو سیتروئن در بازار ایران در پی خروج آمریکا از برجام به شکل رسمی توسط رسانه های بین المللی اعلام شد، اما این ماجرا چه تاثیری بر صنعت و شرایط بازار خودرو کشورمان به دنبال خواهد داشت و آیا مشتریان ایرانی مانند دفعه قبل دچار ضرر و زیان ناشی از افت کیفیت خودروها می شوند یا خیر؟
با توجه به سابقه پژو و خالی کردن پشت ایران خودرو در سال ۹۱, شاید تعلیق فعالیت پژو سیتروئن اینبار به اندازه دفعه قبلی تاثیر گذار نباشد. به خصوص آنکه برخلاف امید های اولیه اکثر خودروهای پسا برجامی در نهایت محصولاتی با قیمت بیش از یکصد میلیون تومان از آب در آمدند که نقش چندانی در میان انتخاب های قشر متوسط و ضعیف جامعه بازی نمی کنند.
ایران تاکنون از لحاظ حجم معاملات بالاتر از چین، بریتانیا، ایتالیا و آلمان اولین بازار خارجی برای کمپانی پژو سیتروئن محسوب می‌شد. این کمپانی سال قبل حدود ۴۴۵ هزار دستگاه خودرو در کشور به فروش رسانده بود. با این حال دومین کمپانی مطرح خودروسازی اروپا اعلام کرده است که اهمیت بازار ایران برایش از نظر مالی آنچنان پر اهمیت نیست. به گفته مسئولان این کمپانی، آنچه در اثر فعالیت در ایران حاصل می‌شود تنها کمتر از یک درصد از گردش مالی کمپانی را تشکیل می‌دهد.
از طرف دیگر کمپانی پژو سیتروئن یاد آوری کرده که با حمایت دولت فرانسه در تلاش است تا موافقت مقامات آمریکایی برای سوا شدن کمپانی از مجازات‌های واشنگتن در صورت ادامه فعالیت در ایران را اخذ کند.
پژو سیتروئن از کمپانی‌هایی است که بلافاصله پس از توافق هسته‌ای ایران و پنج قدرت جهانی و به تبع آن اعلام رفع محدودیت‌ها برای همکاری تجاری با تهران برای بازگشت به بازار ایران اعلام آمادگی کرد.
شرکت صنعتی ایران خودرو، طرف اصلی قرارداد با کمپانی فرانسوی، در آن زمان بعد از امضاء قرارداد همکاری با پژو سیتروئن اعلام کرده بود که این کمپانی حاضر است به علت قطع همکاری در سال ۱۳۹۱ (زمان گسترش تحریم‌های بین‌المللی) نزدیک به ۴۳۰ میلیون یورو غرامت به ایران پرداخت کند.
همکاری دوباره دو کمپانی در حالی که طرف فرانسوی پیش از آن با وسیع‌تر شدن تحریم‌ها ایران را ترک کرد انتقاد خیلی از تحلیلگران در داخل ایران را برانگیخت. بازتاب این انتقادها حتی بعد از امضاء قرارداد و تا سطح مدیران ارشد گروه ایران خودرو هم گسترش پیدا کرد؛ تا آنجا که هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران خودرو بعد از امضای این قرارداد جنجالی در جلسه با مدیران شرکت صنعتی فرانسوی در تهران، از «رفتار» مسئولان این کمپانی به علت «ترک فوری» ایران پس از شروع تحریم‌ها، انتقاد کرد.
پژو سیتروئن بعد از توتال دومین کمپانی بزرگ فرانسوی است که به رغم تصریح اتحادیه اروپا و دولت فرانسه بر حفظ برجام و اتخاذ تدابیر حمایتی برای مقابل با تحریم‌های آمریکا بر ضد تهران، خبر از پایان قریب‌الوقوع همکاری با ایران می‌دهد.
تعلیق دوباره فعالیت پژو-سیتروئن
بنابراین در کوتاه مدت تاثیر توقف فعالیت ها ایکاپ و سایپا سیتروئن به عنوان شرکای ایرانی پژو سیتروئن در ایران، کاهش تیراژ یا توقف کامل خط تولید پژو ۲۰۰۸ و سیتروئن C۳، عدم عرضه پژو ۳۰۱، عدم عرضه نسل تازه پژو ۵۰۸ و افزایش قیمت این سه محصول در بازار آزاد به دلیل کاهش عرضه خواهد بود.
در میان مدت اما این کمبود قطعات است که می تواند گریبان مشتریان ایرانی را بگیرد، در واقع همین حالا هم خودرویی مانند پژو ۲۰۰۸ علیرغم مونتاژی بودن با کمبود قطعات یدکی مواجه است و مسلما در صورت قطع همکاری ایران خودرو و پژو و عدم تبادل مالی دو شرکت، تامین قطعات یدکی با توجه به قیمت ارز و افزایش تعداد واسطه ها به معضلی برای خریداران مبدل خواهد شد.
از طرف دیگر بر خلاف تحریم قبلی که چینی ها وظیفه تامین قطعات یدکی را بر عهده گرفتند، اینبار به علت تیراژ پایین تولید و شمار کم این خودرو ها در ایران، عملا توجیه اقتصادی کافی برای ساخت قطعات در داخل یا تامین قطعات یدکی توسط صنعت گران چینی وجود ندارد و همین امر می تواند خودرو محبوبی چون پژو ۲۰۰۸ را به سرنوشتی مانند سرنوشت پژو ۴۰۷ مبدل کند. کاهش قیمت و خرید و فروش سخت خودروهای پسا برجامی در چنین شرایطی از پیامدهای احتمالی این وضعیت خواهد بود.
در بلند مدت اما تاثیر تعلیق فعالیت پژو سیتروئن و عدم فعالیت خودروسازان بین المللی در بازار ایران برای مشتریان عادی محسوس تر خواهد بود. همانطور که در جریان هستید، ایران خودرو هم اکنون در قالب قراردادی ده جانبه در رویای دست یابی به تکنولوژی و دانش توسعه پلت فرم است، اما حالا با شرایط جدید احتمالا این قرارداد به کلی معلق خواهد شد. در پی توقف فعالیت پژو سیتروئن نیز با عدم به روز رسانی محصولات، فاصله صنعت خودروسازی کشورمان نسبت به شرکت های بین المللی که در آستانه انقلابی تمام برقی قرار گرفته اند افزایش خواهد یافت و اندک امید های فعلی برای جبران این فاصله عظیم نیز از میان می رود.
بنابراین کاهش چشمگیر تنوع در بازار و دلسرد شدن مشتریان از خرید خودرو، کمترین عواقب چنین شرایطی در بلند مدت خواهد بود و از اثرات جدی تر آن نیز می توان به عدم به روز رسانی خودروهای از نظر مشخصات فنی و ایمنی اشاره کرد که زیان های کلان در زمینه های اقتصادی و تلفات ناشی از تصادفات را در پی خواهد داشت.
کور سوی امید
در نهایت اما این امید باقی است که خودروسازان فرانسوی به پایان دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ خوشبین باشند و پس از پایان دوران این رئیس جمهور وحشت آفرین آمریکا، بار دیگر خطوط تولید خود در شرکت های ایرانی را فعال نمایند اما تا آن زمان باید منتظر ماند و دید که شرایط به چه نحوی پیش می رود.